Arch. Chemia śmierci, Simon Beckett

tytuł oryginału: The Chemistry of Death

tłumaczenie: Jan Kraśko

wydawnictwo: Amber 2006

ISBN: 8324124454

liczba stron: 248

www

"Zło nie zniknie tylko dlatego, że przestaniemy je dostrzegać."

Już dawno stwierdziłam, że "Chemia śmierci" to najlepszy kryminał wszech czasów, zaraz obok "Kolekcjonera kości" Deavera. Byłam nim absolutnie zauroczona i wciąż szukam książki, która aż tak zapadłaby w mojej pamięci. 

Poznajemy dra Davida Huntera, lekarza, który - by uciec od swojej przeszłości - przenosi się do idyllicznej miejscowości Manham. Niestety, zjawy przeszłości nawet tutaj dopadną doktora, dorzucając do i tak mrocznych wydarzeń kolejne. Mianowicie w Manham zaczynają się dziać makabryczne rzeczy... Dwa trupy, które nie tylko samą swoją istotą mrożą krew w żyłach, ale fakt, że mordercą jest ktoś, którego mieszkańcy dobrze znają...

„Coś takiego wydobywa ze wszystkich to, co najgorsze. Manham to małe miasteczko. A małe miasteczka rodzą małe umysły.”

Nie będzie to recenzja z prawdziwego zdarzenia, tylko napomknięcie o powieści, która w tym kawałku mojego serca, odpowiedzialnym za magazynowanie najlepszych książek, znajduje dość chwalebne miejsce. Brytyjczycy są zimni, to nie tajemnica, ale i stereotyp, który na dobre wgryzł się w świadomość Europejczyków. Czy w tej książce znajdziemy jego potwierdzenie? Tak! Opisy, które z jednej strony porażają dystansem do tematu i profesjonalizmem, z drugiej barwne na tyle, by nasza leniwa wyobraźnia podjęła pracę, to niezwykle istotny element powieści. Sprawiają, że książkę czyta się z grymasem obrzydzenia, ale wciąż bez wahania przekręcamy kolejną stronę. Podobnie jak u Stuarta MacBride, nie ma tu sentymentów i delikatności. Czytelniku, chcesz kryminał? Chcesz morderstwo? Chcesz śmierci? To masz!

„Ciało ludzkie zaczyna się rozkładać cztery minuty po śmierci. Coś co kiedyś było siedliskiem życia, przechodzi teraz ostatnią metamorfozę. Zaczyna trawić samo siebie. Komórki rozpuszczają się od środka. Tkanki zmieniają się w ciecz, potem w gaz. Już martwe, ciało staje się stołem biesiadnym dla innych organizmów. Najpierw dla bakterii, potem dla owadów. Dla much. Muchy składają jaja, z jaj wylegają się larwy. Larwy zjadają bogatą w składniki pokarmową pożywkę, następnie emigrują. Opuszczają ciało w składnym szyku, w zwartym pochodzie, który podąża zawsze na południe. Czasem na południowy wschód lub południowy zachód, ale nigdy nie na północ. Nikt nie wie dlaczego. Do tego czasu zawarte w mięśniach białko zdążyło się już rozłożyć, wytwarzając silnie stężony chemiczny roztwór. Zabójczy dla roślinności, niszczy trawę, w której pełzną larwy, tworząc swoistą pępowinę śmierci ciągnącą się aż do miejsca, skąd wyszły. W sprzyjających warunkach – na przykład w dni suche i gorące, bezdeszczowe – pępowina ta, ten pochód tłustych, żółtych, rozedrganych jak w tańcu czerwi, może mieć wiele metrów długości. Jest to widok ciekawy, a dla człowieka z natury ciekawskiego cóż może być bardziej naturalne niż chęć zbadania źródła tego zjawiska?”

Ukazanie śmierci jako biologicznego procesu rozkładu to również niezła nauka. Sprawia, że staje się ona niemalże namacalna, jako efekt organicznych przemian i dobitnego udowodnienia, że jest, istnieje i ma się dobrze.

"Śmierć, ów proces alchemii na wspak, w którym złoto życia ulega rozbiciu na cuchnące składniki wyjściowe"

Dlaczego to dla mnie takie istotne? Ponieważ sprawia, że przeżywam daną historię. Nie uwrażliwiam się na to, co czytam. Często zauważam w kryminałach, że sama ofiara morderstwa, samo jej ciało, które przecież w makabryczny i bezlitosny sposób zostało pozbawione życia, zostaje zbagatelizowane; ot, na modłę: "ofiara leżała bez życia w kałuży krwi". I tyle. A czytelnik czyta i nawet nie czuje dreszczy. Skupia się na tym, co dalej - na śledztwie, na oderwanych z kontekstu ciała zamordowanego śladach, na elementach, które - łącznie - sprawiłyby, że czytelnik by zagryzł zęby, zaś oddzielnie są tylko tekstem, przez który przeskakują oczy, nie wywołując żadnych emocji.

„Nasz fizyczny rozpad, jeżeli ogląda się go beznamiętnie, niczym nie różni się od innego naturalnego cyklu. I jak każdy inny proces musi być zbadany, zanim go dobrze zrozumiemy."

Zakończenie jest zaskakujące, co oznacza, że jako kryminał - "Chemia śmierci" wywiązuje się ze swojego zadania i dumnie może stać obok najlepszych gatunku. Wciąga jak narkotyk. Nie daje spać. I żłobi w pamięci mocną bliznę...

Gdy myślę o "Chemii śmierci", myślę o brudzie, rozkładzie, obrzydliwościach i ohydzie. Myślę o zaciskaniu zębów. Dla mojej wyobraźni takie książki to wesołe miasteczko. Może i mam coś z głową, ale nic na to już nie mogę poradzić, prawda? 

Czytaliście? Wrzućcie linki do recenzji. Nie czytaliście? Nadróbcie koniecznie...

Simon Beckett

Chemia śmierci | Zapisane w kościach | Szepty zmarłych | Wołanie grobu