Czarna dalia, James Ellroy

tytuł oryginału: The Black Dahlia, 1987

tłumaczenie: Robert P. Lipski

wydawnictwo: C&T, 2007

ISBN: 978-83-7470-085-6

liczba stron: 348

"Wśród traw leżały nagie, zmasakrowane zwłoki młodej kobiety, rozpłatane na dwoje, na wysokości talii. Dolna połowa spoczywała pośród chwastów, o kilka stóp od górnej, z rozłożonymi szeroko nogami. Z lewego uda wycięto spory, trójkątny fragment skóry i tkanek [...] Usta rozcięto od ucha do ucha, wywołując złudzenie uśmiechu, który zdawał się drwić z całej reszty brutalnych obrażeń, jakie zadano ofierze"

"Czarna Dalia" to przydomek, nadany Elizabeth Short przez prasę; kobiety, która została brutalnie zamordowana w 1947 roku w Los Angeles. Sprawcy nigdy nie ujęto. Zwłoki zostały znalezione w dwóch częściach, pocięte, pozbawione organów wewnętrznych. Ciało zdobił makabrycznie powiększony nożem uśmiech od ucha do ucha. Słodka, urocza kobieta okazała się mieć więcej tajemnic, niż początkowo sądzono; w toku śledztwa wyszły na jaw mroczne szczegóły życia denatki. 
To morderstwo miało ogromne implikacje w popkulturze, przede wszystkim amerykańskiej; do dzisiaj trwają spekulacje i domysły, kto jest winien śmierci Short. Wpływ tej sprawy w kulturę masową odzwierciedla się w licznych publikacjach, kilku filmach i wielu książkach, a nawet w nazwach grup metalowych i tekstach piosenek. Najgłośniejszymi opowieściami, bazującymi na historii tego morderstwa, są książka Jamesa Ellroya, która następnie została przeniesiona na ekran przez Briana De Palmę w 2006 roku. 

Elizabeth Short w 1943 roku

Jako, że mam słabość do historii kryminalnych opartych na prawdziwych wydarzeniach, z przyjemnością sięgnęłam po "Czarną dalię", historię jednego z najbardziej zagadkowych morderstw popełnionych w Stanach Zjednoczonych. Kiepskie opinie mnie nie zniechęciły, wręcz przeciwnie - tym chętniej chciałam się przekonać, czy ci, którzy książkę nisko oceniają, mają rację.

Nie mają.

Mroczne Los Angeles końca lat '40. Czas, kiedy policjantów rekrutowano wprost z ringu bokserskiego, a miast nakazu do wejścia do czyjegoś mieszkania wystarczył wytrych. W czasie sekcji zwłok lekarz patolog palił cygaro, a zgromadzeni funkcjonariusze palili papierosy, wszak denatowi "to już nie zaszkodzi". Brudne ulice Miasta Aniołów patrolują dwaj byli bokserzy z wydziału egzekucyjnego, Lee Blanchard i Bucky Bleichert - niegdyś rywale na ringu, obecnie przyjaciele i partnerzy, dzielący miłość do tej samej kobiety, Kay Lake. Ten swoisty trójkąt będzie musiał zmierzyć się nie tylko z dniem dzisiejszym, ale i z własnymi, uśpionymi demonami - każdy z nich ma za sobą cienie przeszłości, które rzutują na ich teraźniejszość.

"...wyjątkowo odrażająca natura tej zbrodni zmusza nas, abyśmy dołożyli wszelkich starań i schwytali tego potwora najszybciej, jak to możliwe. Grupa doskonale przeszkolonych funkcjonariuszy, wśród nich między innymi byli pięściarze - Ogień i Lód - została odsunięta od dotychczasowych obowiązków, aby dopomóc w śledztwie, a gdy za dochodzenie biorą się tacy jak oni, śmiem twierdzić, że już wkrótce możemy spodziewać się pozytywnych rezultatów" 

James Ellroy

Pozytywnych rezultatów nie było. Oficjalnie.

Klasyka czarnego kryminału, podobno. Nudne, podobno. Trudny język, podobno.

Ja się nie zgodzę z dwoma ostatnimi zarzutami. Mnie wciągnęło. Nawet długie opisy walk bokserskich, o których wiem tyle, co o gospodarce Andaluzji, nie nużyły; akcja się nie dłużyła a język wcale nie męczył. Książka utrzymana w takim klimacie retro, że podczas czytania moja wyobraźnia podsuwała mi czarno-białe obrazy, niczym ze starych filmów z Polą Negri. Mówiąc o Poli - chcąc, nie chcąc, tak sobie wyobrażałam Betty Short. 
Czyta się szybko, ma się wrażenie, że ten gliniarz siedzi z nami w pokoju i paląc papierosa za papierosem, w kapeluszu i szelkach, opowiada nam całą historię. Momentami jest też dosyć zabawnie, bo sporo tu czarnego humoru:

"[przesłuchiwany] stwierdził, że zabójcą był baset jego sąsiada i zapytał, czy nie zechciałbym z łaski swojej odstrzelić tego wrednego sukinsyna?"

Śledztwo w sprawie śmierci Czarnej Dalii pochłonęło kilka karier i zniszczyło kilka żyć. Po drodze wychodzi na jaw wiele innych spraw, zalegających cieniem na funkcjonariuszach kalifornijskiej policji. Korupcja, nadmierne używanie siły, stawianie kariery ponad prawdą i działanie poza prawem to tylko kilka niewdzięcznych cech, którymi charakteryzowali się gliniarze późnych lat czterdziestych. 
Historia opowiedziana z perspektywy Bucky'ego to wciągający, czasem szokujący kryminał noir, w którym nie brak brudu, seksu i brzydoty. Poznamy mroczne tajemnice władzy, której bliżej do stręczycielstwa, torturowania i zacierania śladów niż do ujawniania prawdy.
Serdecznie polecam.

Reklama perfum sygnowanych Czarną Dalią

Dla zainteresowanych sprawą Elizabeth Short - krótka lista linków z informacjami:

• O Elizabeth Short - na wikipedii
• Zabójstwo "Czarnej Dalii" - jedna z najokrutniejszych i najbardziej tajemniczych zbrodni Ameryki - na gazeta.pl
• Śmiertelny uśmiech. Tragiczny finał marzeń - Na Tropie
• Morderstwo Czarnej Dalii - mocny.org
• Zdjęcia ze śledztwa - uwaga, bardzo drastyczne

Informacje na temat filmu De Palmy - Czarna Dalia (2006)

Komentarz do filmu: 

Film obejrzałam tuż po przeczytaniu książki i jestem nawet, nawet pozytywnie nastawiona do ekranizacji. Nie podobała mi się część obsady, Hilary Swank moim zdaniem nie pasuje do roli, którą dostała, podobnie jak Scarlett Johansson (którą darzę ogromną sympatią) - tylko dlatego, że w książce Kay troszkę inaczej wyglądała. Niemniej film jest niezły, troszkę przynudza, ale generalnie da się obejrzeć. W moim odczuciu - książka zdecydowanie lepsza.

W ramach: Od A do Z

Recenzja bierze udział w Konkursie Syndykatu ZwB