Rafał Wojaczek

Rafał Wojaczek
1945-1971

PIOSENKA O POECIE

Ponieważ bity jest ciągle jak dziecko,

Poeta, sztuki nie znający wcale,

Pięść poematu zaciska i bije.

Bije kobietę, bowiem się podmywa,

Wyciska wągry oraz się maluje.

Bije swą żonę za to, że kobieta.

I za to samo bije swoją matkę.

I ojca bije za to, że z nią jest.

Władzę opluwa prędkimi stychami.

I tłucze szyby rymem i kopniakiem

Akcentu główkę embriona w macicy

Przetrąca tak, że matka syna pozna

Po idiotyzmie, z którym się urodzi.

Poeta także inne rzeczy robi

Ale już wtedy przestaje nim być 

Niektórych może zdziwić tematyka dzisiejszego posta, ale są też i tacy, którzy wiedzą, jak bardzo cenię poezję. Sama swego czasu sporo pisałam, i nigdy nie ukrywałam, że moją największą inspiracją był mój guru, mój mentor, mój poetycki geniusz – Rafał Wojaczek. Odkąd poznałam jego twórczość jeszcze w liceum, zakochałam się w jego piórze, a jest to miłość prawdziwa – bo minęło 12 lat, a ja wciąż sięgam po „Wiersze zebrane” i wciąż czytam, z równym zachwytem, co dawniej. Swego czasu organizowałam również w Poznaniu Wieczorki Wojaczkowe zwane Siłownią Intelektualną. Spotykaliśmy się w kilka osób i przy piwie/ kawie/ herbacie czytaliśmy sobie wiersze. To był magiczny czas.

"Wieczorem słychać, jak chrzęszczą przemielone w wielkich żarnach ludzkie kości; gwiazdy spadają, szczekają psy" [z listu do Stefy, Wrocław 16/05/1965]

Rafał Wojaczek to jeden z poetów wyklętych, łajdak i pijak, drań i samobójca, outsider i buntownik; zabił się w wieku 26 lat, a pozostawił po sobie ogromną spuściznę w postaci ponad 300 wierszy.

Utwory liryczne zostały wydane w tomikach (kliknięcie na tytuł przeniesie Was do wierszy):

Sezon (Wyd. Literackie, Kraków 1969)

Inna Bajka (Ossolineum, Wrocław 1970)

Nie Skończona Krucjata (Wyd. Literackie, Kraków 1972)

Którego Nie Było (Ossolineum, Wrocław 1972)

Reszta Krwi (Instytut Mikołowski, Mikołów 1999)

oraz – Wiersze Zebrane, czyli całokształt twórczości (łącznie z wierszami spoza zbiorów), wydany przez Biuro Literackie Zebra, Wrocław 2007.

Dlaczego Wojaczek był poetą wyklętym? Życie prowadził totalnie na krawędzi, olewając wszystko i wszystkich, pijąc do nieprzytomności, wychodząc z barów przez okno, wdając się w bójki, łamiąc kobiece serca i będąc egoistą totalnym. Jego twórczość była dokładnie taka, jak jego życie – pozornie nie istniały dla niego żadne świętości, w każdym utworze wyrażał swoje odważne opinie – zarówno polityczne, jak i poglądowe – buntując się przeciw normom, konwenansom, prozie życia lat ’60. Aż chciałoby się rzec – poetycki James Dean, buntownik z wyboru, wywrotowiec.

Plakat filmu

Jednak za tą całą otoczką, maską, którą Rafał wystawiał światu, krył się bardzo wrażliwy mężczyzna, którego wartości, postrzeganie rzeczywistości i żal kryły się – dosłownie i w przenośni – między wierszami. Poeta, który pisał wiersze kobiece, wcielał się w role bitych żon i maltretowanych kochanek; poeta, który udawał żołnierza, będąc głosem swego pokolenia, któremu przyszło żyć w kraju jeszcze wciąż rozdartym ostatnią wojną. Śmiałe erotyki, bluźniercze wiersze, obsceniczny całokształt Rafała – mężczyzny, który był za młody, by umrzeć i zbyt uzdolniony, by żyć. Zmarł jak młody bóg, by zostać docenionym po śmierci, i wciąż, po tylu latach, rozbrajać kobiety swoim jestestwem, zawartym w wierszach.

Więcej o Rafale znajdziecie tutaj: http://www.wojaczek.art.pl/

Polecam także film z 1999 roku pt. Wojaczek.

Jest mi niezwykle trudno wybrać najlepsze wiersze Rafała, gdyż... większość wydaje mi się najlepsza. Ale nad każdym wierszem należy się zastanowić, każdy trzeba smakować, coś, co z gruntu wydaje się banalnie proste czy wręcz grafomańskie kryje w sobie piękno, zaś z kolei wiersz, w którym rażą nas słowa sperma, gwałt czy krew, nie jest dla Ciebie, jeśli nie widzisz tego, co poeta miał na myśli.

Mówię do ciebie cicho

Mówię do ciebie cicho tak cicho jakbym świecił

I kwitną gwiazdy na łące mojej krwi

Stoi mi w oczach gwiazda twojej krwi

Mówię tak cicho aż mój cień jest biały

Jestem chłodną wyspą dla twojego ciała

które upada w noc gorącą kroplą

Mówię do ciebie tak cicho jak przez sen

płonie twój pot na mojej skórze

Mówię do ciebie tak cicho jak ptak

o świcie słońce upuszcza w twoje oczy

Mówię do ciebie tak cicho

jak łza rzeźbi zmarszczkę

Mówię do ciebie tak cicho

jak ty do mnie

11/12 VI 1966 

Jaka bym ci chciała się napisać

Naga jak goła stal, czysta jak naga woda

Niczym żywa krew jawna, prosta jak jasna prawda

Sama jak jeden Bóg, jak sama Wenus jedna

Naga jak słowo "kocham" wyrzeczone w ciżbę

Pospólnych słów, niczym rzymska składnia jasna

Wierna niczym Twój strach, Twoja jak wierna matka

Prawdziwa jak we strachu boskie przykazanie

Jedna niczym łacińska oda Mickiewicza

Czysta jak wódka nawet z niedomytej szklanki

Naga jak Wenus, matczyna jak wilczyca

Straszna jak Bóg, kiedy Ci go zabrakło

Twoja niczym szaleństwo, co mieszka na dnie Odry

***

Mów - a ja z Twoich słów kolczyki zrobię

Śnij - z Twoich snów sukienkę ślubną skroję

Myśl - z Twoich myśli los wykroję sobie

Żyj - uprzytomnię śmierć

I bij - od razów rozum we mnie wejdzie

Idź - będą czekać kiedy znów przyjść zechcesz

Jedz gdy podaję bo na łeb wyleję

O przebaczenie proś

Modlitwa bohaterów

Na brednię naszą i na naszą nędzę

Na zatwardziałość w naszym szaleństwie

I na naszego głodu głośny krzyk

Na dom nasz który opuściły sny

Na nasza mowę wielce bełkotliwą

Na rozpaczliwie niedorzeczną miłość

I na znikomość wszelkich naszych prac

Na koszmar nocy i na bezsen dnia

Na naszych mistrzów bezradnych i smutnych

Oraz na sędziów ponuro okrutnych

Na biedne matki dogorywające

Przez nasze winy chcące i niechcące

Na nasze serca obrzękłe wątroby

Na nasze wargi popękane szorstkie

Na roztrzęsione fatalnie ręce

Oraz na mózgi z daremnej męce

I na te płuca co bez powietrza

Na strach bezsenny na koszmarny zegar

Na wszystko co jest udziałem naszym

Błagamy wzgląd miej ironiczna Pani 

Kobiecość

Jeszcze jestem kobietą Wciąż zmuszasz bym nią była

Nie groźbami Ty jesteś ode mnie silniejszy

Słabością która wzrusza chcący już zamarznąć

Puls mojej kobiecości

A ja właśnie nie wiem co znaczą te słowa

kobieta i kobiecość Znaczą coś dla Ciebie

Ja już jestem zmęczona pisaniem poematu

Ciągle gwałconym ciałem

Ja już chcę być poetką pisać długopisem

Na zwykłej kartce Nie na karcie prześcieradła

Raz na tydzień załatwiając potrzebę cielesną

Dla lepszego pisania

Bądź mi

Bądź mi od stóp do głowy, od pięty do ucha

Od kolan do pachwiny, od łokcia do paznokci

Pod pachą, pod językiem, od łechtaczki do rzęs

Bądź biegunem mojego pomylonego serca

Rakiem, który mózg jedząc pozwoli poczuć mózg

Bądź wodą tlenu dla spalonych płuc

Bądź mi stanikiem, majtkami, podwiązką

Bądź kołyską dla ciała, niańką co kołysze

Jedz mi brud zza paznokci, pij miesięczna krew

Bądź żądzą i spełnieniem, rozkoszą, znowu głodem

Przeszłością i przyszłością, sekunda i wiecznością

Bądź chłopcem, bądź dziewczyną, bądź nocą i dniem

Bądź mi życiem, radością, bądź śmiercią, zazdrością

Bądź złością i pogarda nieszczęściem i nudą

Bądź Bogiem, bądź Murzynem, ojcem, matka synem

Bądź- i nie pytaj, jak Ci się wypłacę

A wtedy darmo weźmiesz najpiękniejszą zdradę:

Miłość, która obudzi śpiącą w Tobie śmierć

Wiesz jest mała radość

wiesz jest mała radość 

ja tę radość 

ja chciałbym 

żeby rosła 

ta radość ona jest duża 

moi bracia okrutni umarli 

a może żyją ale nie pamiętam 

więc kiedy idę ulicą 

zbaczam 

i zrywam kwiatek nieostrożny 

stokrotkę 

tę stokrotkę przybliżam do twojej twarzy 

i śmieję się głośno 

kiedy odnajduję podobieństwo 

a jeszcze głośniej się śmieję 

kiedy stwierdzam 

różnicę 

ty wiesz 

to co cię poróżnia z kwiatem 

to jest nasza miłość 

wzajemna