To nie jest zawód dla cyników, Ryszard Kapuściński

"Dziennikarz jest kłusownikiem we wszystkich dziedzinach nauki"

Ryszard Kapuściński

Ryszard Kapuściński (ur. 4.03.1932 w Pińsku, zm. 23.01.2007 w Warszawie) jest, zaraz obok Lema, najczęściej tłumaczonym polskim autorem. Cesarz reportażu, wielokrotnie nagradzany autor i ceniony dziennikarz, jeden ze zwolenników fali Nowe Dziennikarstwo. Niezwykle pracowity, płodny literacko (26 wydanych za życia publikacji - książek, atlasów i tomików poezji), erudyta, obywatel świata będący jednocześnie patriotą, człowiek o niezwykłej empatii i wielkim zrozumieniu... Artysta.

"Emocja jest siłą tekstu"

Mając w rękach wydane pośmiertnie dzieło nie byłam pewna, co mnie czeka. Czy będzie to rozprawianie o technicznej stronie dziennikarstwa, wspomnienia czy porady? Dostałam właściwie to wszystko i... jeszcze trochę. 

"To nie jest zawód dla cyników" złożony jest niejako z dwóch ksiąg - pierwszej, zatytułowanej "Pięć zmysłów dziennikarza" i przetłumaczonej z języka hiszpańskiego oraz "To nie jest zawód dla cyników. Rozmowy o dobrym dziennikarstwie", przetłumaczonej z języka włoskiego. Zabawne, prawda? Że słowa naszego dziennikarza należało przetłumaczyć! I bardzo dobrze się stało, gdyż to tylko kolejny dowód na wielkość Ryszarda Kapuścińskiego. Cały świat go chciał dla siebie, a i on siebie całemu światu oddał.

"Pięć zmysłów dziennikarza" to zapis tematów poruszanych przez Ryszarda Kapuścińskiego podczas warsztatów dla młodych dziennikarzy z krajów latynoamerykańskich. Wszystkie wykłady zostały spisane wyjątkowo lekkim, acz elokwentnym i niezwykle pięknym językiem, dzięki czemu czyta się je z ogromną przyjemnością. Kapuściński dotyka tematów jak rozwój mediów (czy też dorzucenie do puli środków przekazu świata wirtualnego), zmniejszenie się świata do rozmiarów globalnej wioski, niebezpieczeństw związanych z zawodem - zwłaszcza w sferze wojny - a także sztuce pisania, jej strategiach i wpływie intuicji. Wszystkie wykłady obrazuje historiami z własnego życia, własnej twórczości, rzemiosła reporterskiego, które przeobraziło się w coś znacznie cenniejszego i trwalszego, niż przeterminowany news.

Sporo miejsca poświęcono na analizę statusu dziennikarstwa jako sztuki, która nieuchronnie - poprzez rozwój technologiczny i informatyczny - przekształciła się w produkcję pozbawioną ducha. Pośpiech, pęd za newsem, lakoniczny styl wypowiedzi to właśnie współczesne dziennikarstwo. Nie ma w nim już tej pasji, tej namiętności, pragnienia poznawania przedmiotu swoich badań na wylot, zaznajomienia się z obcą kulturą czy prób zrozumienia omawianych w newsach zagadnień. Kapuściński się temu sprzeciwił - za bardzo szanował samego siebie, marzenia i swoją pasję, by pozwolić bezlitosnemu światu mediów na stłumienie jego wewnętrznego artyzmu i usilnej potrzeby artystycznej ekspresji. Jest to niezwykły przegląd fascynujących przemyśleń człowieka, który przyczynił się do dziennikarskiej rewolucji, a także inspirujący zapis ścieżek wiodących do wielkości.

Druga część książki, "To nie jest zawód dla cyników. Rozmowy o dobrym dziennikarstwie" to trzy wywiady. Pierwszy jest zapisem wywiadu z 27.11.1999 roku w Capodarco di Fermo, w ramach VI Konferencji "Redaktor społeczny". Pytania, zadawane przez kilka osób, skupiają się na motywach dziennikarstwa, etyce zawodowej, źródłach, problemach i stresach. Następny wywiad to rozmowa Ryszarda Kapuścińskiego z Andreą Semplici z dnia następnego. Rozmowa dotyczy Afryki i pracy korespondenta wojennego, dotyka bolesnych wspomnień i marzeń związanych z przyszłością. Książkę zamyka rozmowa Kapuścińskiego z pisarzem i krytykiem sztuki Johnem Bergerem oraz Marią Nadotti, która odbyła się w ramach konferencji w Mediolanie w 1994 roku. Ta ostatnia rozmowa oscyluje wokół powieściopisarstwa.

"W pewnym sensie każda książka jest porażką: chociażby czytelnicy uznali ją za wspaniałe dzieło, dla pisarza książka niesie z sobą porażkę, ponieważ wie doskonale, że słowa zapełniające jej strony nie są precyzyjnym odbiciem tego, co zamierzał wyrazić"

Jest to naprawdę wspaniała książka, przy której można się wiele nauczyć, ale także wzruszyć i - czasem - uśmiechnąć. "To nie jest zawód dla cyników" to swoisty zapis ogromu mądrości jednego z najsłynniejszych Polaków. Ukazuje prawdziwe oblicze Cesarza reportażu, który nigdy nie pozwolił na to, by obnażyć dziennikarstwo z jego artystycznej otoczki, i zawsze uważał, że kluczem do zrozumienia świata i jego prawideł jest dobroć i empatia. Niezależnie od tego, czy jesteś tylko czytelnikiem, czy dziennikarzem, recenzentem, pisarzem lub nawet poetą - jeśli zdarza Ci się w jakikolwiek sposób romansować ze słowem pisanym, to z pewnością ta książka jest dla Ciebie. Mnie ta publikacja zauroczyła całkowicie, przeczytałam ją niezwykle szybko i było mi wręcz przykro, gdy dotarłam do ostatniej strony. Zachwyca - formą, językiem, pasją, determinacją. I Wy dajcie się zauroczyć. Polecam.

tłumaczenie: Magdalena Szymków, Andrzej Flisek

wydawnictwo: Dom Wydawniczy PWN, 2013

Biblioteka Gazety Wyborczej

ISBN: 9788377052679

liczba stron: 240

W ramach Czytamy polską literaturę